Χαρά στον Έλληνα που ελληνο – ξεχνά
και στο Σικάγο μέσα ζει στη λευτεριά
εκείνος που δεν ξέρει και δεν αγαπά
σάμπως φταις και εσύ καημένη –
και στην Αθήνα μέσα ζει στη ξενιτιά.
Μια ουτοπία είναι κατά βάθος η Ελλάδα. Ου-τόπος. Μια θεσπέσια οπτασία, που δεν μπορείς να την προσδιορίσεις-δηλαδή, να την περιορίσεις- σε όρια γεωγραφικά. Για να μπορεί να υπάρχει, να είναι παντού, είναι τρόπος κρυσταλλωμένος σε ανθρώπινο έθος. Υπάρχει ή είναι της φαντασίας γέννημα πλάνο; Ο ποιητής μας διαβεβαιώνει, υπάρχει. Στα όρια του ελληνικού κράτους ή στα πέρατα του πλανήτη, αδιάφορο. Την έχεις, όπου κι αν βρίσκεσαι, φτάνει να ξέρεις και να αγαπάς. Να ξέρεις ότι είναι μύθος, αλλά να τον αποδέχεσαι τον μύθο, δηλαδή την ανθρώπινη δύναμη και αδυναμία ταυτόχρονα. Γιατί ο άνθρωπος χωρίς μύθο ταυτότητας δεν μπορεί να ζήσει. Κι όσοι το αμφισβήτησαν αυτό, απλώς επιλέγουν κάποιον άλλο ζωτικό μύθο.
Η αγάπη η δική μας, στο μύθο της Ελλάδας είναι θέμα τύχης-π.χ. θα μπορούσαμε να είχαμε γεννηθεί Σύριοι – αλλά και βαθιάς αγάπης για τους προγόνους και τον τόπο – την Ανατολική Μεσόγειο και τις γύρω ενδοχώρες -, που μας τον χάρισαν. Και είναι τόσο αρμονικός και καλοδουλεμένος, που μας επιτρέπει να χειριζόμαστε το παρόν, δηλαδή την αναπόφευκτη, σύμμειξη με τους μύθους των άλλων – με αυτάρκεια και αυτοπεποίθηση. Ο πλούτος και η αξία του ελληνικού μύθου οφείλεται στο γεγονός ότι οι Έλληνες – και οι αρχαίοι και οι σύγχρονοι – ποτέ δεν φοβήθηκαν, ποτέ δεν δίστασαν να ενσωματώσουν επιλεκτικά ό,τι τους άρεσε, από την Ανατολή ή τη Δύση. Ποτέ δεν έχασαν από αυτή την κοσμοπολίτικη δίψα για το άλλο – αντίθετα έχαναν τα αυγά και τα καλάθια κάθε φορά που κυριαρχούσε ανάμεσά τους, η λογική της πολιτικής και πολιτισμικής απομόνωσης, με αναπόφευκτη συνοδεία την αφελή-μάλλον: την ηλίθια-αντίληψη μιας δήθεν πνευματικής υπεροχής, έναντι του σύμπαντος κόσμου.
Αχ Ελλάδα σ΄αγαπώ
και βαθιά σ΄ευχαριστώ
γιατί μ΄έμαθες και ξέρω
ν΄ανασαίνω όπου βρεθώ
να πεθαίνω όπου πατώ
και να μην σε υποφέρω.
Αχ Ελλάδα θα στο πω
δεκατρείς φορές μ΄αρνιέσαι
σαν το νόθο με πετάς
μά κι απάνω μου κρεμιέσαι.
Πόσο τις νοιώθουμε βαθιά αυτές τις αλήθειες, έτσι όπως τις περιγράφει ο Ρασούλης, σε ένα από τα ωραιότερα που έγραψε ποτέ.
Γιατί η σύγχρονη Ελλάδα, η δική μας Ελλάδα, αυτή που τάχα περιέχεται στο υπαρκτό ελληνικό κράτος, είναι μάνα, αλλά φέρεται στα καλύτερα παιδιά της σαν μια κακιασμένη μητριά. Τα αρνιέται τα παιδιά της, τα εκβιάζει, τα ζορίζει, τα πετάει, τσαλαπατάει τα όνειρά τους. Και τα αναζητάει, με κομμένη την ανάσα, όταν ζορίζουν τα πράγματα – να βάλουν πλάτη -. Για να τα ξεχάσει, αμέσως μετά. Αυτά τα παιδιά όμως, δεν την εγκαταλείπουν ποτέ, γιατί ξέρουν και αγαπούν. Και την αγαπούν αυτή τη μίζερη Ελλάδα, παρ΄όλη την ελεεινή συμπεριφορά της απέναντί τους, για το χατήρι της Ελλάδας – ουτοπίας. Κι αυτή, η μεγάλη κι όμορφη Ελλάδα, τη χρειάζεται τη μικρή, την ελεεινή, την κακομοίρικη χώρα, που την έφτασε η ιστορία ως τις μέρες μας. Όπως τα ψηλά δένδρα, όπως τα θαυμαστά λουλούδια που χρειάζονται την κοπριά για να ζήσουν και να βλαστήσουν.
Η πιο γλυκιά πατρίδα
είναι η καρδιά
Οδυσσέα γύρνα κοντά μου
που τα άγια χώματά της
πόνος και χαρά.
Κάθ΄ένας είναι ένας
Που σύνορα-πονά-
Κι εγώ είμαι ένας κανένας
Που σας σεργιανά.
Εδώ ο Μανώλης ανεβαίνει στον τελευταίο, τον ψηλότερο αναβαθμό του τραγουδιού.
Μας αποκαλύπτει το πεδίο όπου η ουτοπία – ο ου-τόπος – μπορεί να σταθεί και να αποκρυσταλλωθεί στέρεα και αληθινά: την ανθρώπινη καρδιά. Αυτή που υποδέχεται και αγαπά και χαίρεται το μεγάλο και πονά για τις αδυναμίες του μικρού. Η καρδιά δεν είναι τόπος φανταστικός, ουτοπικός, είμαστε εμείς οι ίδιοι οι Έλληνες, στην ως τώρα παρουσία μας, αλλά και στο παρόν και στο μέλλον. Καθένας μας θα πονάει, είτε περάσει αυτό το νοητό σύνορο της Ελλάδας, είτε όχι. Αν καταφέρει και το περάσει, ωστόσο, ο πόνος δεν θα είναι πια τυφλό συναίσθημα και η χαρά θα τον αποζημιώνει, και με το παραπάνω.
Και μια τελευταία σκέψη, για ένα ακόμα αναβαθμό: στο μεγάλο ξέφωτο της καρδιάς, δεν χωράει μονάχα η Ελλάδα. Είναι τόσο πλατύ που μπορεί να δεχτεί ολόκληρη την ανθρωπότητα, σ΄ένα χαρούμενο πανηγύρι! Αυτό το άνοιγμα είναι η καλύτερη επιλογή, για όσους ξέρουν και αγαπούν.
έρρωσθε
Του Μιχάλη Δελή
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου